Pojam umetnosti se oduvek vezuje za fenomen darovitosti, talenta, i nije redak slučaj da ko god biva procenjen kao podoban za bavljenje bilo kojom umetničkom veštinom nailazi na velike pritiske i očekivanja. Kroz sopstveno iskustvo muzičkog školovanja uverila sam se kako dotaknuti umetničko u čoveku, naročito u ranjivim, formativnim godinama, može neverovatno da utiče na nas. Muzika komunicira primarno putem neverbalnih kanala: zvuka (glasa ili instrumenta) i tela (ljudskog ili tela instrumenta).
Svako muzičko iskustvo – slušanje, izvođenje, pa čak i analiza muzike, podrzumeva kontakt sa ličnim psihološkim materijalom, ali i sa nečim transpersonalnim, simboličkim i univerzalnim. Muzika dotiče duboke, arhetipske slojeve čoveka, i od našeg začetka, još u prenatalnom periodu, kroz sve osobine zvuka budi unutrašnje sadržaje. svi koji su edukatori u oblasti muzike imaju utoliko veću odgovornost da se pobrinu da prvenstveno očuvaju, a onda i razviju ono muzičku u nama.
Da zaključimo, muzika je važna, a veštine koje razvijamo kroz bavljenje muzikom su nam potrebne i veoma poželjne u opštem razvoju. Metode muzičke pedagogije su se menjale kroz istoriju, i kao i u svim drugim oblastima, bile pod uticajem strogoće i rigidnosti patrijarhata, pa ni najdarovitiji nisu prolazili bez bola i patnje. U mojoj generaciji bilo je mnogo propusta, nekada toliko da osoba odluči da zauvek napusti muziku. Još su se starogrčki filosofi usudili da kažu da muzika oblikuje karakter, utiče na stanje u državi, odnosno do te mere utiče na opštu klimu i pojedinca da je njena moć neosporna. Ostavljam nekoliko filmova koji oslikavaju moć muzike i muzičke pedagogije u oba smera, kao isceljujuću i razornu. Sa željom da se zapitamo nad ličnim iskustvom, i ozdravimo odnos prema njoj, jer ne zaboravimo, zvuk je prvi kanal komunikacije, i zato samo polako i pažljivo.
shine (1996)
Režija: Scott Hicks, Glumci: Armin Mueller-Stahl, Noah Taylor, Geoffrey Rush, Lynn Redgrave
Shine je biografska psiholološka drama bazirana na životu pijaniste Dejvida Helfgota. Radnja ovog filma prati njegovo stasavanje, kao umetnika i čoveka. Talenat je otkrio njegov otac, Piter, koji ga je i podučavao u kućnim uslovima, a glavni sukob nastaje kada Dejvid dobije muzičku stipendiju u Londonu, što Piter ne odobrava. Dejvidu se dešava prvi uspon u karijeri, prate ga veliki pritisci slave i očekivanja, kao i odjeci njegovog burnog detinjstva, što na koncu dovodi do potpunog kolapsa.
Umesto po koncertnim dvoranama, narednu deceniju provodi u raznim mentalnim institucijama, sakupljajući fragmente svoje ličnosti. Film odmotava njegov život retrogradno, pa tako vidimo kako se postaje Dejvid, koji su faktori učinili da dođe do dezintegracije, ali i kako ozdravljenja ni manje ni više, nego opet kroz muziku.
WHIPLASH (2014)
Režija: Damien Chazelle, Glumci: Miles Teller, J.K. Simmons, Paul Reiser
Whiplash je psihihološka drama koja prikazuje odnos prema muzičkom postignuću sagledavajući ga iz dva ugla: mladog, željnog uspeha učenika, i ambicioznog učitelja. Psihološki mehanizmi prikazani su veoma ogoljeno, bez ulepšavanja, i navode nas da se zapitamo kolika je cena vrhunskog postignuća i da li je savršenstvo interpretacije uopšte ljudska mera. Bubnjar Endru je, iako stidljiv i povučen, odlučan da postane vrhunski izvođać i uči kod najboljeg učitelja.
Metode kojima se služi Flečer su surove, ne samo u pogledu emocionalnog zlostavljanja, već i kroz žrtvovanje Endrjuovog odnosa sa porodicom i prijateljima, kao i fizički iscrpljujućih vežbi. Biti najbolji bubnjar traži doslovno krv suze i znoj.
BLACK SWAN (2010)
Režija: Darren Arronofsky, Glumci: Natalie Portman, Vincent Cassel, Mila Kunis, Barbara Hershey, Winona Ryder
Black Swan je psihološka drama koja tematizuje problem umetničkog performansa u svetu baleta. Glavna protagonistkinja filma, mlada balerina Nina, ima svoj sopstveni alter ego, sopstvenu anti-Ninu koja je predstavljena personifikacijom crnog labuda. Ninim odraz u ogledalu počinje da živi nezavisno, daleko od učionice ona stalno vidi svoju dvojnicu kako glumi njene nade i užase.
Teret odgovornosti da odigra glavnu ulogu u čuvenom scenskom delu “Labudovo jezero”, nerazrešeni konflikti sa majkom, fizička iscrpljenost i sukob sa otelotvorenjem sopstvene senke – crnim labudom, dovode do sloma glavne junakinje. Kao rezultat toga, ona gubi dodir sa realnošću. Još jedna priča koja nema srećan kraj, ali nas uči koliko je perfekcionizam destruktivan.
THE PIANIST (2002)
Režija: Roman Polanski, Glumci: Adrien Brody, Thomas Kretschmann, Frank Finlay, Maureen Lipman
The Pianist je biografska ratna drama napisana po scenariju Ronalda Harvuda. Zasnovana je na autobiografskoj knjizi Pijanista (1946), memoarima o holokaustu poljsko-jevrejskog pijaniste i kompozitora Vladislava Špilmana koji je i sam preživeo rat.
Iako se ne bavi temom muzičke pedagogije, dočarava moć muzike kao nevidljivog, povezujućeg tkiva među ljudima koja nadilazi sve izmišljene podele, etničke, ideološke, nacionalne. Krijući se u ruševinama bombardovanog grada, glavnog junaka otkriva nacistički oficir koji odlučuje da ga poštedi smrti nakon što ga čuje kako svira klavir. I kada ne postoji više ništa, neka žica ipak spaja ljude.
THE SOUND OF MUSIC (1965)
Režija: Robert Wise Glumci: Julie Andrews, Christopher Plummer, Richard Haydn, Peggy Wood
The sound of music je legendarni mjuzikl zasnovan na memoarima Marije fon Trap iz 1949. godine “Priča o pevačima porodice Trap”. Smešten je u Austriji uoči Anšlusa, 1938. godine i govori o Mariji, dadilji koja se zaposlila u velikoj porodici koja, iako još uvek u dilemi da li će postati monahinja, se očarava decom, a na kraju i zaljubljuje njihovog oca udovca, kapetana Fon Trapa. On i Marija odlučuju da pobegnu sa decom iz Austrije, kako bi izbegli zahteve nemačke mornarice. Mnoge od pesama mjuzikla su i dan danas evergrin muzičke literature.
